Begrippenlijst...

ACTB
Adviescommissie Toelating en Begeleiding. Als ouders problemen hebben met het vinden van een school voor hun zoon of dochter, als een kind verwijderd dreigt te worden en als er onenigheid is over het handelingsplan, kunnen ouders of de school de ACTB (schriftelijk) verzoeken om een advies.

Adaptief onderwijs
Onderwijs met afstemming op de behoefte van de leerling.

Ambulante begeleiding
Hulp van leerkrachten uit het speciaal (basis)onderwijs voor kinderen met een beperking, die naar een gewone school gaan.

Amfetamine
Psychostimulerend middel.

Antipsychotica
Medicijnen (o.a. Pipamperon, Risperidone en Olanzapine) die psychotische verschijnselen, zoals wanen en hallucinaties, tegengaan. Hebben een kalmerende werking. Zie ook Risperdal.

Assessment
In de gezondheidszorg: het geheel van onderzoeken om tot een diagnose en behandelplan te komen.
In het onderwijs: in een gesimuleerde situatie met behulp van observatie(instrumenten) vaststellen of een leerling over een bepaalde vaardigheid beschikt of een bepaalde taak kan uitvoeren.

Atomoxetine
De werkzame grondstof van Strattera, het medicijn dat sinds 2004 is geregistreerd voor de behandeling van ADHD, wanneer het eerste-keuzemedicijn problemen oplevert.

Autisme
Ontwikkelingsstoornis, tot uiting komend in een onvermogen adequaat op mensen te reageren, op een bij de leeftijd passende wijze.

AWBZ
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. Via de AWBZ is iedere Nederlander verzekerd voor zorg en ondersteuning bij langdurige ziekte, handicap of ouderdom.

BAO
Basisonderwijs.

BJZ
Bureau Jeugdzorg. Helpt kinderen en ouders bij vragen en problemen rond opgroeien en opvoeden. Hier kunt u een AWBZ-indicatie aanvragen voor zorg in natura (via instellingen) of een PGB.

BSO
Buitenschoolse opvang.

CFH
Commissie Farmaceutische Hulp. Beoordeelt geneesmiddelendossiers en brengt hierover rapport uit aan het ministerie van VWS.

CITO
Centraal Instituut voor Toets Ontwikkeling. De CITO-toets wordt door bijna 80% van alle basisscholen gebruikt als eindtoets. Zie ook de alternatieven: ISI en GIVO-toets.

CIZ
Centrum Indicatiestelling Zorg. Het CIZ is een onafhankelijke organisatie die bepaalt welke soort zorg noodzakelijk is. Hier kunt u een AWBZ-indicatie aanvragen voor gewenste zorg in natura (via instellingen) of een PGB.

Clonidine
Derdekeuzemiddel bij ADHD. Het gedrag verbetert meer dan de aandacht. Bijverschijnsel slaperigheid. Heeft een positief effect op slaapproblemen. Valt niet onder de opiumwet.

Clusters
Binnen de rugzakregeling (LGF) onderscheiden we vier clusters van speciale scholen:
Cluster 1: Visuele handicaps
Cluster 2: Auditief/communicatieve handicaps
Cluster 3: Lichamelijke en/of verstandelijke handicaps
Cluster 4: Psychiatrische stoornissen en ernstige leer- en/of gedragsproblemen

Cognitief
Het denken betreffend.

Cognitieve functies
Het geheel van processen die bij het opnemen en verwerken van informatie betrokken zijn.

Cognitieve therapie
Het uitgangspunt hierbij is dat alle psychische problemen of stoornissen worden gekenmerkt door vervormde of disfunctionele denkgewoonten die de stemming en het gedrag beïnvloeden. Cognitieve therapie leert anders te gaan denken.

Comorbiditeit
Het meer dan gemiddeld gelijktijdig voorkomen van verschillende stoornissen (dyslexie heeft bijvoorbeeld comorbiditeit met ADHD).

Concerta
Langwerkende medicatie voor ADHD. Zie Methylfenidaat.

CvE
Kerntaken van het College voor Examens (voorheen CEVO) zijn de beschrijving van examenstof, het vaststellen van examenopgaven, het verantwoordelijk zijn voor de afname van staatsexamens en het normeren van de examens.

CvI
Commissie voor de Indicatiestelling. Deze onafhankelijke commissie beslist of een kind recht heeft op speciaal onderwijs, waarna gekozen kan worden voor een speciale school of voor gewoon onderwijs met een Rugzak.

CVZ
College Voor Zorgverzekeringen. Adviseert de minister van VWS over de samenstelling van het basispakket.

Daisy-cd
Digital Accessible Information System. CD met gesproken boeken.

Daisyspeler
Aparaat waarmee daisy-cd’s afgeluisterd kunnen worden.

Dedicon
Nieuwe naam voor de Federatie Nederlandse Blindenbibliotheken (FNB). Biedt aangepaste leesvormen, o.a. voor kinderen met dyslexie.

Dexamfetamine (Dexedrine)
Medicijn dat wordt voorgeschreven bij ADHD als alternatief voor methylfenidaat. Geen merkproduct. Kan door apotheek zelf worden vervaardigd.

Disharmonisch intelligentieprofiel
Groot verschil in uitkomst tussen de twaalf onderdelen van een intelligentietest (zie Performale vaardigheden en Verbale vaardigheden).

DSM IV (R)
Diagnostic Statistical Manual of Mental Disorders. Het internationale classificatiesysteem van de Geestelijke Gezondheidszorg. IV R staat voor ‘vierde herziene versie’. Hierin staat de criteria die als richtlijn dienen bij het vaststellen van een psychische stoornis.

EF
Executieve Functies. Dit zijn de regiefuncties van de hersenen die essentieel zijn voor het realiseren van doelgericht en aangepast gedrag. Met deze functies bepaalt een individu het doel van zijn handelingen en gedrag, schakelt hij afleidende factoren uit, plant hij de volgorde van handelingen, voert hij de taken die daarvoor nodig zijn stap voor stap uit en controleert hij het effect, waarbij hij ook rekening houdt met mogelijke toekomstige effecten. Hij reguleert er de emoties, motivatie en alertheid mee en laat ervaringen uit het verleden meespelen bij de verwachtingen over en beslissingen voor de toekomst.  

Fonologische vaardigheden
Het vermogen om klanken te herkennen en van elkaar te onderscheiden.

Forensische psychiatrie
Behandelt mensen die een delict hebben gepleegd en dreigen te plegen en bij wie een psychiatrische aandoening een rol speelt.  

Gedragsstoornissen
Verzamelnaam voor stoornissen waarbij storend gedrag het belangrijkste kenmerk is, bijvoorbeeld een agressieve gedragsstoornis of ADHD.

GGZ
Geestelijke GezondheidsZorg. Deelgebied binnen de gezondheidszorg dat behandeling, begeleiding en verzorging biedt aan mensen met psychische problemen. Biedt tevens preventie.

GIVO-toets
Een psychologische test die een indicatie geeft van het taalkundig, het rekenkundig en het ruimtelijk inzicht. Wordt als alternatief voor de Citotoets gebruikt.

Handelingsplan
In dit plan staat wat men gedurende een bepaalde periode in het onderwijs wil bereiken met een leerling en op welke manier.

IB’er
Intern begeleider. Leerkracht binnen de basisschool die coördinerende, begeleidende en innoverende taken heeft. In het voortgezet onderwijs wordt een dergelijke taak uitgevoerd door een zorgcoördinator.

ISI
Intelligentie, Schoolvorderingen en Interesse. Eindtoets basisonderwijs, alternatief voor de Citotoets.

IQ
Intelligentie Quotiënt. Uitkomst van een afgenomen intelligentietest. Het gemiddelde van de verbale en performale intelligentie. De bekendste test in Nederland is de WISC.

Leerstoornis
Problemen bij het leren van schoolse vaardigheden die onverwacht optreden en niet verklaard kunnen worden door een verstandelijke handicap of onvoldoende onderwijs en dikwijls zeer hardnekkig zijn.

LGF
Leerling Gebonden Financiering. Budget voor kinderen die in het gewone onderwijs zitten, maar een indicatie hebben voor speciaal onderwijs. Ook wel Rugzak genoemd. In die Rugzak zitten extra middelen voor het onderwijs op een reguliere school.

LVS
Leerling Volgsysteem. Geeft leerkrachten informatie over de vorderingen van leerlingen én de groep als geheel. Het LVS geeft ook inzicht in de kwaliteit van het onderwijs op scholen.

LWOO
Leerweg ondersteunend onderwijs. Bedoeld voor leerlingen die extra hulp nodig hebben bij het behalen van een VMBO-diploma.

Melatonine
Niet-geregistreerd geneesmiddel dat regelmatig wordt voorgeschreven bij slaapproblemen bij kinderen met ADHD.

Mentale retardatie
Term uit de psychiatrie voor een verstandelijke handicap. Begrip dat staat voor de problematiek van mensen met beperkte intellectuele vermogens (IQ minder dan 70).

Methylfenidaat
Chemische stof die verwant is aan amfetamine en de grondstof vormt voor Ritalin, Concerta, Equasym en Medikinet. Eerstekeuzemiddel bij ADHD. Valt onder de Opiumwet.

MLP
Makkelijk Lezen Plein. Ruimte in openbare bibliotheken, waar op een aantrekkelijke manier literatuur wordt aangeboden aan kinderen die niet graag lezen.

Neurobiologische stoornis
ADHD is waarschijnlijk een neurobiologische stoornis. Dit is een stoornis in de hersenen, waarbij bepaalde zenuwprikkels onvoldoende worden doorgegeven.

Neurotransmitters
Stoffen die de overdracht verzorgen tussen zenuwcellen in de hersenen, waardoor binnenkomende prikkels (informatie) kan worden verwerkt. Voorbeelden: dopamine, noradrenaline, serotonine.

OC&W, Ministerie van
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen.

Opvoedingsondersteuning
Voorlichting, advies en hulp aan ouders en opvoeders bij opvoedingsvragen en -problemen. Uitgevoerd door onder meer jeugdzorg, jeugdgezondheidszorg en welzijnsinstellingen

PCL
Permanente Commissie Leerlingenzorg. Beoordeelt of plaatsing op een speciale school voor basisonderwijs noodzakelijk is.

Performale vaardigheden
Handelend (uitvoerend) optreden, zonder talige ondersteuning

Per Saldo
Belangenvereniging van mensen met een persoonsgebonden budget (PGB). Zie www.pgb.nl.

Pervasieve stoornis
Aanduiding van een groep stoornissen die doordringen in het totale ontwikkelingsverloop, waaronder de sociale, motorische en taalontwikkeling.

PO
Primair Onderwijs of basisonderwijs

PGB
Persoonsgebonden Budget, ofwel een geldbedrag waarmee u zelf zorg, hulp en begeleiding kunt inkopen. Zie ook BJZ en CIZ.

REC
Regionaal Expertise Centrum. Bundelt de expertise van scholen voor speciaal onderwijs in een regio. Ouders kunnen hier informatie en begeleiding krijgen. Ook wordt vanuit het REC de ondersteuning van de reguliere school gecoördineerd door middel van ambulante begeleiding.

Risperdal
Antipsychoticum. Geen reguliere medicatie bij ADHD. Wordt alleen in lage doseringen tijdelijk voorgeschreven, bijvoorbeeld om ernstige uitbarstingen van woede en agressie in te dammen.

Ritalin
Kortwerkende medicatie voor ADHD. Meest voorgeschreven middel bij ADHD. Werkt 3-4 uur en moet meerdere keren per dag worden ingenomen. Zie Methylfenidaat.

RT’er
Remedial teacher. Houdt zich bezig met de individuele begeleiding van de leerling die onderwijs op maat nodig heeft.

Rugzak
Andere benaming voor Leerling Gebonden Financiering. Zie LGF.

RVC
Regionale Verwijzings Commissie. Een onafhankelijke commissie die werkt voor meerdere samenwerkingsverbanden in het voortgezet onderwijs. Geeft de uiteindelijke beschikking voor LWOO en praktijkonderwijs af met behulp van (landelijk) vastgestelde (indicatie-)criteria.

SBO
Speciaal Basisonderwijs.

SO
Speciaal Onderwijs. Voor lichamelijk, zintuiglijk of verstandelijk gehandicapte leerlingen en leerlingen met gedragsstoornissen.

Strattera
Langwerkende medicatie voor ADHD. Zie Atomoxetine.

SVB
Sociale Verzekeringsbank. Voor onder andere aanvraag van kinderbijslag en TOG.

SVB Servicecentrum PGB
Het SVB Servicecentrum PGB biedt gratis hulp en advies aan houders van een persoonsgebonden budget. Zie ook PGB.

SWV
Samenwerkingsverband. Om leerlingen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden goed in het basisonderwijs op te vangen, werken basisscholen en speciale scholen voor basisonderwijs samen in samenwerkingsverbanden WSNS. Elk samenwerkingsverband heeft een budget voor de opvang van leerlingen met speciale zorgbehoeften.

TOG
Tegemoetkoming Onderhoudskosten Gehandicapte kinderen. Als uw kind met beperkingen (tussen 3 en 17 jaar) thuis woont, kunt u vanwege de extra zorg voor TOG in aanmerking komen.

Verbale vaardigheden
Het redeneren in woorden of woordsymbolen.

VMBO
Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs.

VO
Voortgezet Onderwijs.

VWS, Ministerie van
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

WEC
Wet op de Expertise Centra. Zie ook REC.

WEC-raad
Behartigt de belangen van het speciaal onderwijs. Is aanspreekpunt voor zaken die clusteroverstijgend zijn (zie Clusters) en die te maken hebben met REC, WEC en LGF.

WISC
Wechsler Intelligence Scale for Children. Intelligentietest met dertien onderdelen verdeeld in twee hoofdcategorieën. Zie ook IQ.

WMO
Wet Maatschappelijke Ondersteuning.

WPO
Wet op het Primair Onderwijs.

WSNS
Weer Samen Naar School. Beleid van OC&W met als doel zoveel mogelijk kinderen op de basisschool passende zorg en passend onderwijs te bieden.

WSNS+
Weer Samen Naar School Plus. In 2002 ingesteld om WSNS een extra impuls te geven. In de stuurgroep van WSNS+ zitten alle schoolleiders, besturen en onderwijsvakorganisaties.

WVO
Wet op het Voortgezet Onderwijs.

Zorgcoördinator
Heeft een coördinerende, begeleidende en innoverende taak met betrekking tot zorgleerlingen in het voortgezet onderwijs. In het basisonderwijs wordt een dergelijke taak uitgevoerd door de intern begeleider (zie IB’er).

Zorgkantoor
Is verantwoordelijk voor de uitvoering van de AWBZ. Geeft onder andere informatie over AWBZ-zorg en regelt na indicatiestelling dat u de zorg krijgt waar u recht op hebt. Zie AWBZ.